Khám phá ISO 9001:2026 – Hướng đi mới cho hệ thống quản lý chất lượng

Khám phá ISO 9001:2026 – phiên bản mới tích hợp ESG, chuyển đổi số và quản trị rủi ro, mở ra cơ hội cải tiến toàn diện cho hệ thống quản lý chất lượng doanh nghiệp.

Là tiêu chuẩn quản lý chất lượng phổ biến nhất trên toàn cầu, ISO 9001 luôn được cập nhật để theo kịp những biến động trong môi trường kinh doanh và công nghệ. Nhằm đáp ứng yêu cầu mới từ thực tiễn và xu hướng phát triển bền vững, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) chuẩn bị phát hành phiên bản ISO 9001:2026. Phiên bản này không chỉ duy trì những nguyên tắc cốt lõi từ ISO 9001:2015, mà còn tích hợp các yếu tố hiện đại như ESG, công nghệ số, quản lý rủi ro và khả năng thích ứng cao, mang đến cho doanh nghiệp những cơ hội đổi mới toàn diện trong hệ thống quản lý chất lượng.

ISO 9001:2026

1. Mục tiêu sửa đổi ISO 9001:2026

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh toàn cầu liên tục thay đổi, tiêu chuẩn ISO 9001 đang được cập nhật nhằm đáp ứng những thách thức và xu hướng mới của thời đại. Phiên bản ISO 9001:2026 được phát triển với định hướng chiến lược nhằm tăng cường tính hiệu quả, linh hoạt và khả năng thích nghi của hệ thống quản lý chất lượng đối với mọi loại hình tổ chức. Cụ thể, các mục tiêu sửa đổi bao gồm:

➤ Tăng cường tính linh hoạt trong triển khai:

Đơn giản hóa và điều chỉnh các yêu cầu để tiêu chuẩn dễ dàng áp dụng cho mọi quy mô doanh nghiệp, đặc biệt là các tổ chức vừa và nhỏ (SMEs).

Giảm thiểu tính phức tạp về thuật ngữ, giúp tiêu chuẩn dễ tiếp cận và dễ hiểu cho người dùng mới.

➤ Phản ánh sự phát triển của công nghệ:

Tích hợp các yếu tố công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và tự động hóa vào khung quản lý chất lượng.

Khuyến khích việc ứng dụng công nghệ số trong theo dõi, phân tích và cải tiến quy trình vận hành..

➤ Thúc đẩy văn hóa chất lượng và đạo đức doanh nghiệp:

Nhấn mạnh vai trò của giá trị đạo đức, tính liêm chính và tính minh bạch trong toàn bộ hệ thống quản lý

Tăng cường sự tham gia và cam kết từ cấp lãnh đạo nhằm xây dựng văn hóa chất lượng vững chắc từ nền tảng tổ chức.

➤ Tăng khả năng tương thích với các tiêu chuẩn khác:

Đảm bảo khả năng tích hợp dễ dàng với các tiêu chuẩn như ISO 14001 (quản lý môi trường) và ISO 45001 (an toàn và sức khỏe nghề nghiệp).

Tối ưu hóa hoạt động triển khai hệ thống quản lý tích hợp (IMS) nhờ sự đồng bộ giữa các tiêu chuẩn.

➤ Tăng cường phương pháp tiếp cận dựa trên rủi ro và cơ hội

Củng cố việc đánh giá và ứng phó với rủi ro trong toàn bộ hệ thống nhằm tăng khả năng phục hồi và thích ứng.

Mở rộng nội dung về nhận diện và khai thác cơ hội, hướng đến phát triển bền vững và giá trị lâu dài cho tổ chức.

Các mục tiêu sửa đổi không chỉ là điều chỉnh về mặt kỹ thuật, mà còn phản ánh nỗ lực toàn diện nhằm hiện đại hóa tiêu chuẩn ISO 9001 theo hướng phù hợp với thực tiễn, linh hoạt trong áp dụng và hỗ trợ doanh nghiệp tạo ra giá trị bền vững trong dài hạn.

Để hiểu rõ hơn vì sao ISO 9001 cần sửa đổi và điều gì dẫn đến phiên bản 2026.

Xem thêm: https://iso-ahead.vn/iso-9001-2026-huong-dan-cap-nhat-va-chuyen-doi.

2. Những điều mong đợi từ bản sửa đổi ISO 9001:2026

Vào năm 2020, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) đã thực hiện một cuộc khảo sát đánh giá người dùng trên toàn cầu nhằm đánh giá mức độ hài lòng của người dùng đối với phiên bản ISO 9001:2015 hiện hành. Không chỉ dừng lại ở việc ghi nhận phản hồi về những điểm mạnh và điểm hạn chế, mục tiêu quan trọng của cuộc khảo sát còn là thu thập các đề xuất và ý tưởng cải tiến từ người dùng thực tế.

Các ý kiến đóng góp đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm đại diện doanh nghiệp, các hiệp hội ngành, chuyên gia chất lượng và các tổ chức có ảnh hưởng trong lĩnh vực quản lý. Từ những phản hồi này, cộng đồng ISO kỳ vọng phiên bản ISO 9001:2026 sẽ có những thay đổi mang tính đột phá, giúp tiêu chuẩn này thích nghi tốt hơn với xu thế mới của công nghệ, thị trường và yêu cầu về phát triển bền vững.

Dưới đây là những điều mong đợi từ bản sửa đổi ISO 9001:2026:

▶ Tích hợp các công nghệ mới nổi, bao gồm sự gia tăng nhanh chóng của quá trình số hóa và việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc đánh dấu quyết định tự động.

▶ Giải quyết vấn đề bền vững và biến đổi khí hậu.

▶ Tập trung thêm vào khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng.

▶ Bao gồm đạo đức và tính chính trực và sự phù hợp với các quyết định, hành động và tương tác của công ty với các bên liên quan.

▶ Mở rộng khái niệm về sự hài lòng của khách hàng để trở thành toàn bộ trải nghiệm của khách hàng.

▶ Tập trung trở lại vào đảm bảo chất lượng (điều này cũng có thể dẫn đến áp lực gia tăng từ khách hàng để có được chứng nhận ISO 9001, một sự phát triển mà ISO chắc chắn sẽ đánh giá cao).

▶ Làm rõ cho các nhà cung cấp dịch vụ và tăng cường các yêu cầu về dịch vụ (một số thậm chí còn đề xuất một tiêu chuẩn riêng cho các dịch vụ)

▶ Làm rõ thêm rằng QMS là một phần không thể thiếu của các quy trình kinh doanh.

He-thong-quan-ly-chat-luong

3. Những điểm nổi bật trong bản dự thảo thứ 2 của tiêu chuẩn ISO 9001:2026

Bản dự thảo thứ hai của tiêu chuẩn ISO 9001:2026 (CD2) được công bố vào cuối năm 2024, sau khi bản CD đầu tiên nhận được hơn 1.600 góp ý từ các chuyên gia tại hơn 100 quốc gia.

Mục tiêu chính của CD2 là hoàn thiện cấu trúc và nội dung, nhằm phản ánh tốt hơn các nhu cầu thực tiễn và bối cảnh toàn cầu hiện nay.

Dưới đây là 7 thay đổi cốt lõi trong bản CD2, thể hiện rõ định hướng chiến lược của phiên bản ISO 9001 mới nhất.

diem noi bat iso 9001:2026

3.1 Cấu trúc ISO 9001:2026

Cấu trúc cấp cao (High Level Structure – HLS) vẫn được duy trì trong phiên bản 2026 để đảm bảo tính tương thích với các tiêu chuẩn ISO khác như ISO 14001 và ISO 45001. Tuy nhiên, một số điều khoản cốt lõi đã được điều chỉnh nhằm tăng tính rõ ràng và phù hợp với bối cảnh hiện đại.

Ba điều khoản then chốt được cập nhật như sau:

▶ Điều khoản 4 – Bối cảnh tổ chức: Làm rõ hơn yêu cầu xác định các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến hệ thống quản lý chất lượng, bao gồm cả yếu tố công nghệ, xu hướng thị trường và phát triển bền vững.

▶ Điều khoản 6 – Hoạch định: Tăng cường định hướng quản lý rủi ro và cơ hội. Nội dung mới nhấn mạnh việc chủ động dự báo thay đổi trong môi trường kinh doanh thay vì chỉ phản ứng bị động.

▶ Điều khoản 8 – Thực hiện: Bổ sung yêu cầu về quản lý chuỗi cung ứng theo hướng số hóa, khuyến khích tích hợp công nghệ thông tin vào quy trình sản xuất và dịch vụ.

3.2 Tích hợp chuyển đổi số & công nghệ 4.0

Các nội dung trong bản dự thảo CD2 cho thấy ISO 9001:2026 đã chủ động tích hợp chuyển đổi số và công nghệ công nghiệp 4.0 vào hệ thống quản lý chất lượng. Những điều chỉnh này phản ánh xu thế vận hành hiện đại, đồng thời giúp tổ chức khai thác hiệu quả dữ liệu, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo trong cải tiến chất lượng.

Những cập nhật mới trong dự thảo tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất ở khía cạnh này gồm:

▶ Phân tích dữ liệu lớn (big data): Hướng dẫn doanh nghiệp tận dụng dữ liệu để nhận diện xu hướng, cải tiến quy trình và nâng cao chất lượng sản phẩm.

▶ Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI): Khuyến khích sử dụng AI trong dự báo lỗi, tối ưu hóa sản xuất và tự động hóa các hoạt động kiểm soát chất lượng.

▶ Tăng cường bảo mật thông tin: Yêu cầu rõ ràng hơn về bảo vệ dữ liệu trong toàn bộ hệ thống QMS, đồng thời đảm bảo tương thích với tiêu chuẩn ISO/IEC 27001.

3.3 Văn hóa chất lượng và đạo đức

Văn hóa chất lượng và đạo đức không còn là phần bổ trợ, mà đã trở thành nội dung trọng yếu trong tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất. Bản dự thảo CD2 đưa ra các yêu cầu rõ ràng nhằm đảm bảo tính minh bạch trong vận hành, đề cao vai trò lãnh đạo và lồng ghép giá trị đạo đức vào mọi quyết định quản trị.

Các thay đổi cụ thể như sau:

▶ Lãnh đạo giữ vai trò then chốt trong việc lan tỏa tư duy chất lượng, đồng thời tạo môi trường khuyến khích sự tham gia tích cực của nhân viên ở mọi cấp.

▶ Nguyên tắc đạo đức và tính liêm chính cần được lồng ghép vào quy trình ra quyết định, từ hoạch định chiến lược đến triển khai thực tế.

▶ Minh bạch trong đánh giá và báo cáo nội bộ là một yêu cầu rõ ràng, giúp củng cố lòng tin và đảm bảo các hành động cải tiến có cơ sở xác thực.

3.4 Đề cập đến tính bền vững ESG

Lần đầu tiên, yếu tố ESG và phát triển bền vững được đưa vào cấu trúc chính thức của tiêu chuẩn ISO 9001. Những cập nhật trong dự thảo CD2 cho thấy tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất đang thích ứng với kỳ vọng toàn cầu về trách nhiệm xã hội và môi trường.

Một số nội dung đáng chú ý trong bản dự thảo CD2 gồm:

▶ Các tổ chức cần đánh giá tác động môi trường và xã hội từ hoạt động vận hành, qua đó xác định rủi ro và cơ hội liên quan đến phát triển bền vững.

▶ Mục tiêu chất lượng phải được liên kết với chiến lược ESG, đảm bảo hiệu quả vận hành đi kèm trách nhiệm dài hạn.

▶ Biến đổi khí hậu được đưa vào điều khoản 4.1 như một yếu tố cần phân tích trong bối cảnh tổ chức, phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

3.5 Hướng đến doanh nghiệp SMEs

Để giảm rào cản áp dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, bản dự thảo ISO 9001:2026 đã thực hiện hàng loạt điều chỉnh mang tính hỗ trợ. Trọng tâm là đơn giản hóa tài liệu và tăng cường hướng dẫn thực tiễn, giúp SMEs triển khai hệ thống mà không tốn nhiều nguồn lực.

Cụ thể:

▶ Yêu cầu tài liệu được tinh gọn, giúp SMEs không cần xây dựng hệ thống quá phức tạp hay đầu tư hạ tầng lớn để bắt đầu.

▶ Hướng dẫn áp dụng kèm ví dụ thực tiễn được bổ sung nhiều hơn, giúp doanh nghiệp dễ hiểu và triển khai theo từng bước cụ thể.

▶ Cách diễn đạt được điều chỉnh rõ ràng hơn, phù hợp với tổ chức chưa có nền tảng QMS bài bản, giảm bớt ngôn ngữ kỹ thuật khó tiếp cận.

3.6 Tập trung nhiều hơn vào sự tham gia của các bên liên quan

ISO 9001:2026 tăng cường yêu cầu về việc xác định và đáp ứng kỳ vọng của các bên liên quan trong toàn bộ quá trình quản lý chất lượng. Quan điểm của khách hàng, nhân viên, nhà cung cấp và cộng đồng được xem là yếu tố quan trọng trong hoạch định và ra quyết định.

Theo bản dự thảo CD2 của tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất:

▶ Doanh nghiệp cần thiết lập cơ chế thu thập và phản hồi ý kiến từ các bên liên quan, thay vì chỉ tập trung vào đầu ra sản phẩm.

▶ Việc tích hợp quan điểm đa chiều sẽ giúp hệ thống quản lý chất lượng phản ánh đúng thực tiễn và cải thiện khả năng thích ứng với yêu cầu thị trường.

▶ Sự tham gia chủ động từ các bên liên quan cũng là nền tảng để tăng mức độ chấp nhận, tính minh bạch và sự đồng thuận trong tổ chức.

3.7 Phân biệt giữa rủi ro và cơ hội, tập trung vào quản lý rủi ro

Phiên bản ISO 9001:2026 dự kiến sẽ làm rõ hơn sự khác biệt giữa rủi ro và cơ hội, thay vì gộp chung như các phiên bản trước. Đây là bước tiến nhằm giúp tổ chức triển khai các chiến lược phù hợp cho từng loại tình huống cụ thể.

Theo định hướng của bản dự thảo CD2:

▶ Rủi ro được xem là các yếu tố tiêu cực cần được kiểm soát, giảm thiểu hoặc loại bỏ. Tiêu chuẩn mới nhấn mạnh việc nhận diện sớm rủi ro, xây dựng kế hoạch ứng phó và theo dõi hiệu quả triển khai.

▶ Cơ hội được nhìn nhận là yếu tố tích cực cần khai thác để cải tiến chất lượng, đổi mới quy trình hoặc mở rộng năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, hướng dẫn chi tiết về cách xác định và quản lý cơ hội có thể sẽ tiếp tục được phát triển trong các tài liệu bổ sung.

▶ Trọng tâm hiện tại nghiêng về quản lý rủi ro một cách chủ động, đặc biệt trong bối cảnh tổ chức phải đối mặt với biến động thị trường, công nghệ và chuỗi cung ứng.

FAQs – Câu hỏi thường gặp về ISO 9001:2026

1. ISO 9001:2026 chính thức có hiệu lực khi nào?

Dự kiến bản cuối cùng sẽ công bố vào cuối năm 2026 (dự kiến khoảng tháng 9) và có thể áp dụng song song với phiên bản 2015 trong một thời gian chuyển tiếp.

2. ISO 9001:2026 có bắt buộc không?

Không bắt buộc. Tuy nhiên, các tổ chức đang sử dụng ISO 9001:2015 sẽ cần nâng cấp trong thời gian chuyển tiếp để duy trì hiệu lực chứng nhận.

3. SMEs có cần áp dụng ISO 9001:2026 không?

Nên. Vì phiên bản 2026 đã được thiết kế tối ưu hóa để phù hợp và dễ tiếp cận hơn cho doanh nghiệp nhỏ

4. ISO 9001:2026 khác gì với 2015?

Phiên bản 2026 tập trung nhiều hơn vào chuyển đổi số, ESG, quản lý chuỗi cung ứng, đạo đức doanh nghiệp và khai thác dữ liệu lớn.

5. Có cần đào tạo lại khi chuyển đổi lên ISO 9001:2026 không?

Có. Cần đào tạo nhân sự nội bộ để hiểu rõ các điểm mới, giúp triển khai hiệu quả và đúng yêu cầu đánh giá.

6. Doanh nghiệp cần hoàn tất việc chuyển đổi sang ISO 9001:2026 trước thời điểm nào?

Theo lộ trình chuyển đổi do ISO dự kiến, các tổ chức đang áp dụng ISO 9001:2015 sẽ cần hoàn tất việc chuyển đổi sang phiên bản ISO 9001:2026 trước tháng 9 năm 2029. Điều này đồng nghĩa với việc chứng nhận ISO 9001:2015 sẽ hết hiệu lực vào thời điểm này.

4. AHEAD – Đồng hành cùng doanh nghiệp chuyển đổi ISO 9001:2026

Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn và triển khai hệ thống quản lý chất lượng, AHEAD tự hào là đối tác đồng hành tin cậy của hàng nghìn doanh nghiệp tại Việt Nam. Chúng tôi cam kết hỗ trợ các tổ chức chuyển đổi sang tiêu chuẩn ISO 9001:2026 một cách kịp thời, hiệu quả và phù hợp với đặc thù vận hành của từng mô hình doanh nghiệp.

AHEAD không chỉ mang đến dịch vụ, mà còn là đối tác chiến lược cùng doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, tối ưu chi phí và nâng cao năng lực vận hành.